Δεν γεννήθηκες για να επιβιώσεις. Τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια εξέλιξης θα μπορούσαν να εμπνεύσουν μια ατελείωτη ανθολογία πόνου και δυστυχίας, χωρίς κάποιο ουσιαστικό σκοπό ή θρίαμβο στο τέλος της κούρσας.
Το σύνολο των ιδεών του λαού ή της υψηλής διανόησης, η κάθε θεολογία ή πολιτική φιλοσοφία, φαίνεται να έχουν όλες μόνο μια λανθάνουσα λειτουργία, η οποία πιθανότατα χάθηκε στο πέρασμα του χρόνου, αποκαλύπτοντας τον εαυτό της μόνο σε όσους εκλεκτούς προσεγγίσουν το απόγειο της οδύνης που οι ανθρώπινες αισθήσεις μας επιτρέπουν.
Αυτή η λειτουργία λοιπόν, είναι η περίτεχνη και επιμελής εκ των υστέρων δικαιολόγηση της ανθρώπινης ύπαρξης, η πρόσδεση ενός ικανοποιητικού και καθησυχαστικού νοήματος σε μια ζωή που στερείται ουσιαστικής λογικής, ένα λόγο γιατί συνεχίζουμε αντί να τα παρατάμε. Η ζωή δεν είναι εύκολη, αυτό δεν είναι μυστικό. Ξανά και ξανά, καταβάλουμε την ύψιστη προσπάθεια, και με μαθηματική ακρίβεια η ζωή μας επιστρέφει τις ανάλογες αποτυχίες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αισθάνονται ότι αυτή η τραγωδία είναι μάταιη. Και συχνά δεν έχουν άδικο.
Η πραγματικότητα μας οικοδομείται από ένα σύνολο αξιοκρατικών αφηγημάτων: ότι δηλαδή “κανείς καλός δεν χάνεται”, “όλοι παίρνουν αυτό που τους αξίζει”, ότι φτάνει κανείς να είναι εργατικός και να κάνει το καλύτερο που μπορεί και όλες οι πόρτες θα ανοίξουν μπροστά του και αυτός θα τις διαβεί νικηφόρος κουβαλώντας το έπαθλο του. Ή έστω, ακόμα και όταν ηττηθείς, φτάνει μόνο να αναγνωρίσεις το λάθος σου και να μετανοήσεις, κάνοντας τον κόσμο γύρω σου να επαινέσει την προσπάθεια.
Η αλήθεια είναι ότι η ζωή είναι πιο απογοητευτική. Όσο και να θέλεις να πιστέψεις σε αυτά, έρχεται πάντα η στιγμή που οι ρωγμές σε αυτά τα αφηγήματα αρχίζουν να διαγράφονται και φτάνεις στο ζοφερό συμπέρασμα ότι πίσω από τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες σου δεν κρύβεται πάντα μια λογική εξήγηση. Μερικές φορές απλά αποτυγχάνεις. Και όσο κι αν προσπαθήσεις να δικαιολογήσεις τον εαυτό σου, όσο κι αν πασχίσεις να εξηγήσεις ότι ο κόσμος σε έχει παρεξηγήσει, οι παρακλήσεις σου φτάνουν σε κλειστά αυτιά. Φτάνεις στο σημείο να πιστέψεις ότι κάθε προσπάθεια είναι μάταιη.
Και όταν η λογική αποτυγχάνει, μόνο η μεταφυσική μπορεί να δώσει νόημα σε έναν παράλογο κόσμο. Αν και η πίστη με έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό, υπάρχουν στιγμές που νιώθω ακριβώς ότι πρέπει να είχε νιώσει ο Αβραάμ όταν διέσχιζε τις αχανείς εκτάσεις από τον Ευφράτη μέχρι το δέλτα του Νείλου. Ότι έχω, όπως και κάθε άλλος που πασχίζει να πετύχει οτιδήποτε, ένα ιερό καθήκον να φέρω εις πέρας.
Κι αν, όπως λένε ορισμένοι, ο Θεός υπάρχει μόνο όσο πιστεύουμε σε αυτόν, τότε θα πρέπει να τον εφεύρουμε. Θα ήμασταν άραγε απατεώνες γι’ αυτό; Καθόλου. Γιατί όπως οι γονείς μας έδωσαν ζωή για να τους φροντίσουμε στο γήρας της ηλικίας, έτσι κι εμείς γεννάμε μια ανώτερη δύναμη, με σκοπό να μας φυλάει όταν κάθε άλλη άμυνα αποτύχει. Είναι η μητέρα μας κατώτερη που μας γέννησε; Όχι. Είναι ανώτερη εξαιτίας αυτού.
Αυτό λοιπόν είναι το τελευταίο προπύργιο: η πίστη, η πίστη ότι θα θριαμβεύσω, όσο χρόνο κι αν πάρει, όσες θυσίες κι αν χρειαστεί, ακόμα κι αν ο κόσμος στραφεί εναντίον μου, ακόμα κι αν η ίδια η λογική και η σύνεση με απορρίψουν.
Αλλά όταν φτάνεις στο αδιέξοδο και η μόνη επιλογή είναι να παραδοθείς, μια σκέψη έρχεται στο μυαλό: δεν έχει έρθει ακόμα το τέλος, όχι πριν να νικήσεις.